در ایران بسیاری از مناطق باستانی از سوی مردم با نام سلیمان همراه شده است . تخت سلیمان در آذربایجان ، قبر مادر سلیمان یا همان پاسارگاد ، شیراز ملک سلیمان و….. اما چرا پدران ما این مناطق را به حضرت سلیمان نسبت می دادند ؟

حضرت سلیمان پسر داوود از پیامبران بنی اسرائیل بوده و بر طبق روایات مذهبی 700 سال عمر کرده است. سلیمان بواسطه انگشتری که در دست داشته و اسم اعظم بر آن نقش شده بود و بر جن و انس فرمان می رانده، باد به فرمانش بوده و تخت سلطنتش را جابجا می کرده و جن و پری کارهای ساختمانیش را انجام می داده اند چنانکه قرآن در سوره سبا آیه 12 چنین می فرماید : « وَ مِنَ الجِنِ مَنْ یَعَملَ بَیْنَ یَدَیْه بِاذن رَبه » یعنی : و از جن یک گروه آن بودند که پیش سلیمان کار می کردند.

و درباره ساختمانهایی که سلیمان ساخته است و در قصص الانبیاء نیشابوری آمده است که :

دیوان را در کارها افکندند و آدمیان و باد را تا عمارتها کردند … و چنین گویند میدانی بساخت دوازده فرسنگ …. و تختی فرمود از سیم چهار فرسنگ و کرسی فرمود از زر سرخ و بر آن تخت نهاد و در مجمل التواریخ و القصص در وصف شهر اسکندریه آمده است که : « همان جا قصر سلیمان (ع) بوده است که دیوان از سنگ املس ساخته اند و چون در آن نگاه کنند صورت ابر و سبزی دریا پیدا شود و بر سان آئینه و بر آن نقطه ها ست رنگ رنگ و کس نداند که آن چه سنگ است و هر ستونی چندان است که مردی دست پیرامون آن در نتواند آورد » با توجه به این توضیحات مردم ایران در ابتدای آشنایی با اسلام و از آنجا که با تاریخ گذشته ایران  نیز آشنایی نداشتند و با مقایسه روایات مذهبی و قصه های اساطیری جمشید را با سلیمان یکی می پنداشتند و ساختمانهای عظیم بجا مانده از هخامنشیان را قصر سلیمان یا مسجد سلیمان می دانسته اند چرا که شباهت روایات مذهبی با آنچه از هخامنشیان باقی مانده است نیز به واقع زیاد است مثلاً سنگهای تخت جمشید سنگهای بزرگ و صیقلی است و تالار آئینه و یا کاخ تچر در تخت جمشید بعد از 2500 سال هنوز هم کف پنجره های آن چنان صیقلی است که تصویر را منعکس می کند .

واژه کوروش یعنی "خورشیدوار". کور یعنی "خورشید" و وش یعنی "مانندمیلاد کوروش پسر بهشت در اوستا ، سیروس در تورات ، سایروس در انجیل ، ذوالقرنین در
قرآن و اولین دادگستر جهان و بنیان گذار بزرگترین تمدن بشری - ایران زمین - بر همه وارثان
 این سرزمین مبارک باد!

ساخت اولین سد جهان توسط کوروش

  بیاد داشته باشیم که کوروش  پانصد سال قبل از میلاد مسیح  سدی در سغد و خوارزم احداث کرد که بیابانگردان سرکشانرا رام و به پیشه کشاورزی سوق داد  استادان ایرانی با پشتوانه سالها کارکشتگی ملت ایران زمین و مایه گرفته از تمدن آبی پیشدادیان به یاری کوروش آمدند و رود فرات را منحرف کردند تا وی از بستر خشک شده فرات وارد بابل شود با انداختن آب گیندس ( دیالمه ) به سیصد  وشصت جوی  و احداث اولین سد کارون بروی  گرند که سد اهوازش خواندند بدین اندازه از کارنیاکان مان را آگاهی می دهد که بگوییم .

ادامه در ادامه مطلب

در درازای تاریخ حبانمان ؛ زیر ساخت زندگیمان آنچنان با سد و آب و آبیاری و قنات پیوند خورده و هویت یافته  که بایسته و شایسته است با شناسه تمدن  آبی ایرانیان ارزیابی نمود . بجاست  به پاس و ارج آنانی که در دشتهای  خشک و کوههای  تفدیده میهنمان بر فراز آشیانه چکه های آب ،  تند آبه هارا مهار کرده و با کوله باری از تعهد و پایمردی چرخ آبه هارا به حرکت در می آورند ، اولین منشور آزادی بشر –  پندار گران کوروش — بنیانگزار تمدن آبی ایران تقدیم حضور گردد و بیابانگردانمان کشاورز شوند .

سازندگان پاسارگاد

سازندگان پاسارگاد

از گواهی‌هایی که مورخان یونانی و رومی بر جای گذارده‌اند، مشخص است که

( پاسارگاد را بیشتر ساخته و پرداخته کورش بزرگ ) میدانسته‌اند. این نظریه به چند دلیل دیگر استوارتر می‌شود.

اول؛ آرامگاه کورش بزرگ که ساخته خود او بود، چنان ارتباطی از نظر طراحی نقشه و کاربرد نماپردازی در میان باغ بزرگ پاسارگاد با کاخ‌های دروازه، اختصاصی و بار نشان می‌دهد که مشخص می‌شود طراح همه یکی بوده و آن کاخ‌ها هم نتیجه سلیقه کورش بزرگ بوده‌اند. دوم کتیبه سه زبانه عیلامی, پارسی باستان و اکدی بر روی جرزها و درگاه‌های آن سه کاخ بیانگر آن است که آن‌ها با کورش ارتباط داشته‌اند.

ادامه در ادامه نوشتار

سوم، نوع معماری و به خصوص شیوه‌ی سنگ‌تراشی و بست‌های پاسارگادی قدمتی هر چند کوتاه بر معماری تخت جمشیدی را که از آغاز دوره داریوش بزرگ شروع شد، نشان می‌دهد و مخصوصا در نقوش، که از سنت‌های ملل مختلف گرفته شده‌اند، ولی هنوز به طور ثابت ریخت ایرانی نگرفته‌اند (آن چنان که در تخت جمشید می‌یابیم) حالتی آزمایشی و اولیه به خوبی نمایان است و آثار سنگ تراشان لودیه‌ای و ایونیه‌ای به ویژه در نوع تراش سنگ‌ها و ابزار و آلات سنگ‌تراشی و “نشانه‌های سنگ‌تراشان” پیداست.

بنابراین شکی نمی‌توان کرد که بناهای پاسارگاد با کورش بزرگ آغاز شده‌اند و ارتباطی با کورش جوان ندارند (آن طور که فرانتس هاینریش وایسباخ تصور میکرد).

گزنوفون

گزنوفون: «پژوهش کردیم تا بدانیم کوروش از چه نوع آموزش و پرورشی بهره جسته است که توانسته این گونه در فرمانروایی بر انسان‌ها سرآمد همگان باشد.»

گزنوفون در سال ۴۴۵ پیش از میلاد در دهکده‌ی کوچکی در نزدیکی آتن چشم به جهان گشود و نزد سقراط آموزش دید.

در جوانی از مزدوران سپاه کوروش کوچک شد تا وی را در جنگ با برادرش اردشیر درازدست یاری رساند. جنگ میان دو برادر با کشته شدن کوروش کوچک به پایان رسید و گزنوفون و دیگر مزدوران یونانی آواره شدند. گزنوفون گزارش این جنگ و بازگشت مزدوران یونانی به سرزمین خودشان را در کتاب بازگشت ده هزار نفر به شیوایی آورده است. رهاورد دیگر گزنوفون از سفرش به شرق جهان باستان، آشنایی با شیوه‌ی فرمانروایی کوروش بزرگ، بنیان‌گذار شاهنشاهی هخامنشیان، بود که به صورت کتاب کوروش‌نامه به یادگار مانده است.

ادامه در ادامه نوشتار

هنگامی که گزنوفون به میهن خود بازگشت، سقراط جام شوکران را نوشیده بود و هرج و مرج بر آتن سایه افکنده بود. بیم آن می‌رفت که جنگ‌های داخلی نیز میان شهرهای یونانی درگیرد. هر یک از اندیشمندان یونانی در پی راهکاری برای بهبود زندگی مردم بودند. افلاطون شهری آرمانی را معرفی کرد که در آن‌جا به کسی ستم نمی‌شود، زیرا اندیشمندان پاک‌نهاد به اداره‌ی شهر می‌پردازند. ارسطو گفت اگر فرمانروایان با علم سیاست آشنا باشند و کشور را بر پایه‌ی منطق اداره کنند، می‌توانند چنان شهری را پدید آورند. گزنوفون با نگارش کتاب کوروش‌نامه می‌خواست به مردم آتن بگوید چنین فرمانروایی در جهان وجود داشته است و آن‌ها باید بکوشند چنین انسانی پرورش دهند.

گزنوفون در مقدمه‌ی این کتاب می‌گوید که روزگاری گمان می‌‌‌کرد برای انسان بسیار آسان‌تر است که بر جانوران فرمانروایی داشته باشد تا بر انسان‌های دیگر. مگر نه این‌که گله‌ها به همان جایی می‌روند که شبانان راهنمایی‌شان می‌کنند و هرگز از راهنمایی فرمانروایان خود، یعنی شبانان، سرپیچی نمی‌کنند. گزنوفون می‌گوید: « اما هنگامی که دیدم چگونه کوروش‏، پادشاه ایران، بر شمار بسیاری از آدمیان حکومت کرد و شهرهای بسیار و قوم‌های گوناگون را به زیر فرمان خود درآورد، از عقیده‌ی نخست خود بازگشتم و ناچار به اعتراف شدم که نه تنها حکومت بر مردم کاری غیرممکن نیست، بلکه دشوار نیز نخواهد بود، مشروط بر این‌که حکومت‌کننده با تدبیر و با کیاست باشد. »

گزنوفون کوروش بزرگ را ندیده بود، زیرا سال‌ها از مرگ آن فرمانروای نیک‌نام می‌گذشت، اما وصف او را از مردمی که به روزگار کوروش زیسته بودند، شنیده بود. خودش می‌گوید: «در قلمرو کوروش ملت‌ها و قوم‌های بسیار همه طوق طاعتش را بر گردن نهادند و با آن‌که از یک‌دیگر روزها، بلکه ماه‌ها فاصله داشتند و گروهی هرگز او را به چشم خود ندیده بودند و برخی اطمینان داشتند که هرگز او را نخواهند دید، اما همگی یکدل و یک‌ جهت می‌‌کوشیدند در زیر رایت سلطنتش درآیند و فرمان‌هایش را تمکین کنند.» از این رو گزنوفون زندگی‌نامه‌ی کوروش را از تولد تا مرگ به صورت کتابی خواندنی نوشت تا مردم یونان با خواندنش از رفتار آن فرمانروای نیک‌کردار درس بگیرند.

یوزف ویسهوفر، تاریخ‌پژوه آلمانی، در کتاب ایران باستان اشاره می‌کند که کوروش بزرگ نه تنها در فنون جنگی و مهارت‌های سیاسی سرآمد بود، بلکه در دوستی، آزادی‌خواهی، نرمش و مدارا و مهربانی نسبت به دشمنان خود نیز بی‌همتا بود. او در کنار منابع دیگر، از کتاب کوروش‌نامه به عنوان یکی از منابع مناسب برای شناخت کوروش نام می‌برد و یادآور می‌شود که: «این کتاب تا قرن هیجدهم میلادی پرخواننده‌ترین کتاب همه‌ی اعصار بود و در ادبیات و هنر اروپا بیش از همه به توصیف گزنوفون از شاه ایران مراجعه و استناد می‌شد.»

بخش بزرگی از کتاب کوروش‌نامه به گزارش لشکرکشی‌های کوروش بزرگ، شیوه‌های جنگی وی و رفتارش با سپاهیان خود و قوم‌های شکست‌‌خورده اختصاص دارد. اما از آن‌جا که نویسنده‌ی این کتاب یکی از شاگردان سقراط بوده، جای‌جای آن را با آموزه‌های اخلاقی درآمیخته است. گزنوفون در این کتاب به معرفی فرمانروایی بزرگ پرداخته است که از یک سو از هوش بسیار برخوردار بود و از همه‌ی نبردها پیروز بیرون می‌آمد و از سوی دیگر، انسانی اخلا‌ق‌مدار بودکه نیکی به دیگران برایش از همه‌ی شادی‌های عالم لذت‌بخش‌تر بود. به راستی چنین کتابی نباید پرخواننده‌ترین کتاب همه‌ی اعصار باشد؟

برای آگاهی بیش‌تر:
۱ . گزنوفون. کورش‌نامه. ترجمه‌ی رضا مشایخی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۶
۲ . ویسهوفر. یوزف.ایران باستان (از ۵۵۰ پیش از میلاد تا ۶۵۰ پس از میلاد) ترجمه‌ی مرتضی ثاقب‌فر. تهران: ققنوس، ۱۳۷۷

برگرفته شده از جزیره دانش

نگاره کورش بزرگ

ویل دورانت – تاریخ تمدن ویل دورانت – مشرق زمین :

کورش از افرادی بوده که برای فرمانروایی آفریده شده بود . به گفته امرسون همه از وجود او شاد بودند . روش او در کشور گشایی حیرت انگیز بود . او با شکست خوردگان با جوانمردی و بزرگواری برخورد می نمود. بهمین دلیل یونانیان که دشمن ایران بودند نتوانستد از آن بگذرند و درباره او داستهای بیشماری نوشته اند. او کرزوس را پس از شکست از سوختن در میان هیزمهای آتش نجات داد و بزرگش داشت و او را مشاور خود ساخت و یهودیان در بند را آزاد نمود. کورش سرداری بود که بیش از هر پادشاه دیگری در آن زمان محبوبیت داشت و پایه های شاهنشاهی اش را بر سخاوت و جوانمردی بنیان گذاشت .

آنچه به یقین میتوان گفت اینست که کوروش زیبا و خوش اندم بود؛ چه ایرانیان تا آخرین روزهای دوره ی هنر باستانی خویش به وی همچون نمونه زیبایی می نگریسته اند

ادامه در ادامه نوشتار

(هرودوت نیز در مکتوبات خویش کوروش را بسیار زیبا و بی همتا توصیف می کند)، دیگر اینکه وی بنیانگزار سلسله ی هخامنشی است که نامدارترین دوره ی تاریخ ایران است. کوروش سربازان مادی و پارسی را چنان منظم ساخت که بصورت ارتش شکست ناپذیری در آمد و بر ساردیس و بابل مسلط شد و فرمانروائی اقوام سامی را بر مغرب آسیا چنان پایان داد که تا هزار سال پس از آن دیگر نتوانستند دولت و حکومتی بسازند؛ تمام کشورهائی را که پیش از وی تحت تسلط آشور و بابل و لودیا و آسیای صغیر بود ضمیمه ی ایران ساخت و از مجموع آنها یک دولت شاهنشاهی ایجاد کرد که بزرگترین سازمان سیاسی پیش از دولت روم قدیم و یکی از خوش ادوارترین دوره های تاریخی بشمار می رود.

منشور کورش بزرگ

بسیاری از ترجمه های ناقص و دارای عیب و اشکال منشور کوروش بزرگ که در فضای تارکده(اینترنت) و بسیاری از کتاب ها موجود هستند؛ در واقع فقط ترجمه ای فارسی از برگردان های انگلیسی یا فرانسوی نوشته های این استوانه می باشند که اشتباهات و معایب زیادی دارند.

اما فرهنگستان فارسی برآن شد تا نسخه ای دقیق و معتبر از ترجمه ی این فرمان را دراختیار همگان قرار دهد. این ترجمه ی مستقیم با کوشش پروفسور عبد المجید ارفعی و با همکاری پروفسور پاول ریچارد برگر گردآمده است.

ادامه در ادامه نوشتار

عبدالمجید ارفعی

این منشور را می توان به دو بخش تقسیم کرد. بخش نخست احتمالاً سخن های یک فرد بابلی است که شرایط را توضیح می دهد و بخش دوم سخنان کوروش و یا گزارشی از سخنان کوروش بزرگ می باشد.

نکته نظر پارسیان دژ : آن شخص بابلی از بدکاری های مردوک می گوید

متن استوانه کوروش بزرگ

بخش نخست:

١. ………[بنا کرد] (؟)

٢. ……… گوشه ی جهان.

٣. ……… ناشایستی شگرف بر سروری[١] کشورش چیره شده بود[٢]

۴. ……… (فرمود تا به زور) باج گندم و دهش رمه بر آنان بنهند[٣]

۵. (پرستشگاهی) همانند اَسنگیل Esangila  بنا کرد … از برای او ur و دیگر جای های مقدس

۶. با آیین هایی نه در خور ایشان، آیین پیش کشی قربانی ای نهاد که (پیش از آن) نبود. هر روز به گونه ای گستاخانه و خوار کننده سخن می گفت، و نیز با بدکرداری از بهر خوار کردن (خدایان)[۴]

٧. بردن نذورات را (به پرستشگاه ها) برانداخت. [او (همچنین) در آیین ها (به گونه هایی ناروا) دست برد. اندوه و ناشادمانی] را به (= در) شهرهای مقدس بپیوست. او پرستش مردوک Marduk پادشاه خدایان را از دل خویش بشست.

٨. کسی که همواره به شهر وی (= شهر مردوک = بابل Bābilion) تباهکاری روا می داشت (و) هر روز [به آزردن (آن) سرزمین دست (می یازید)، مردمانش] را با یوغی بی آرام به نابودی می کشانید، همه ی آن ها را.

٩. از شکوه های ایشان انلیل Enlil خدایان (= سرور خدایان = مردوک) سخت به خشم آمد. [ جای های مقدس رها شدند و یادنمای (آن) پرستشگاه ها (= آثار) به فراموشی سپرده شد]. دیگر خدایان باشنده در میان ایشان (نیز) پرستشگاه های خویش را ترک کردند.

١٠. در (برابر) خشم وی (= مردوک) او (= نبونئید Nabūna’id) آنان (= پیکره های خدایان) را به بابل فرا برد. لیک مردوک، [آن بلند پایه که آهنگ جنگ کرده بود]، از بهر همه ی باشندگان روی زمین که جای های زندگیشان ویرانه گشته بود،

١١. و (از بهر) مردم سرزمین های سومر Šumer و اکد Akkadî که (بسان) [ کالبد ] مردگان (بیجان) گشته بودند، او (= مردوک) از روی اراده و خواست خویش روی به سوی آنان باز گردانید و بر آنان رحمت آورد و آنان را ببخشود.

١٢. (مردوک) در میان همه ی سرزمین ها، به جستجو و کاوش پرداخت، به جستن شاهی دادگر،[۵] آنگونه که خواسته ی وی (= مردوک) باشد، ‌شاهی که (برای در پذیرفتن او) دستان او به دست خویش گرفت.[۶]

١٣. او (= مردوک) کورش، پادشاه شهر انشان Anšan را به نام بخواند (برای آشکار کردن دعوت وی) و او را به نام بخواند (از بهر) پادشاهی بر همه ی جهان.

او (= مردوک) سرزمین گوتیان Qutî و تمامی سپاهیان مندَ Manda (= مادها)،[٧] را به فرمانبرداری از او (= کورش) واداشت.[٨] او (مردوک) -(واداشت تا)- مردم، سیاه سران،[٩] به دست کورش شکست داده شوند.

١۴. (در حالی که) او (= کورش) با راستی و داد پیوسته آنان را شبانی می کرد،‌ خدای بزرگ، نگاهبان مردم خویش، با شادی به کردارهای نیک و دل (پر از) داد او ( = کورش) نگریست.

١۵. (پس) او را فرمود که به سوی شهر وی، بابل، پیش رود. (مردوک) او (= کورش) را برانگیخت تا راه بابل را در سپرد (و خود) همانند دوست و همراهی در کنار وی همواره گام برداشت.

١۶. (در حالی که) سپاهیان بی شمار او[١٠] که همانند (قطره های) آب یک رود به شمارش درنمی آمدند،[١١] پوشیده در ساز و برگ جنگ،[١٢] در کنار وی گام برمی داشتند.

١٧. او (= مردوک) بی هیچ کارزاری وی (= کورش) را به شهر خویش، بابل، فرا برد. (مردوک) بابل را از هر بدبختی برهانید (و) نبونئید را -پادشاهی که وی (= مردوک) را پرستش نمی کرد- به دست او (= کورش) سپرد.[١٣]

١٨. همه ی مردم بابل،‌ همگی (مردم) سومر و اکد، (همه ی) شاهزادگان و فرمانروایان [١۴] به وی (= کورش) نماز بردند و بر دو پای او بوسه دادند (و) از پادشاهی اش شادمان گردیده، چهره ها درخشان کردند.

١٩. سروری که به یاری وی خدایان ِ(؟) در خطر مرگ (قرار گرفته) زندگی دوباره یافتند و از گزند و آسیب رها شدند، (و) همه ی خدایان (؟) به شادی او را همی ستودند و نامش را گرامی داشتند.

بخش دوم:

٢٠. من، کورش، پادشاه جهان، شاه بزرگ، شاه نیرومند، شاه بابل، شاه سومر و اکد، شاه چهار گوشه ی جهان،

٢١. پسر کمبوجه، شاه بزرگ، شاه (شهر) انشان، نوه ی[١۵] کورش، شاه بزرگ، شاه (شهر) انشان، نبیره ی چیش پیش، شاه بزرگ، شاه (شهر) انشان،

٢٢. از تخمه ی پادشاهی ای جاودانه، آن که پادشاهیش را خداوند[١۶] (= مردوک) و نبو Nabû دوست می دارند و از بهر شادی دل خویش پادشاهی او را خواهانند.

آنگاه که من (= کورش)‌ آشتی خواهان به بابل اندر شدم،[١٧]

٢٣. با شادی و شادمانی در کاخ شهریاری خویش، اورنگ سروری خویش بنهادم، مردوک، سرور بزرگ، مهر دل گشاده ام را که د[وستدار] بابل است به خواست خود به [خویشتن گروانید] (پس) هر روز پیوسته در پرستش او کوشیدم.[١٨]

٢۴. (و آنگاه که) سربازان بسیار[١٩] من دوستانه اندر بابل گام برمی داشتند، من نگذاشتم کسی (در جایی) در تمامی سرزمین های سومر و اکد ترساننده باشد.

٢۵. من (شهر) بابل و همه ی (دیگر) شهرهای مقدس را در فراوانی نعمت پاس داشتم. درماندگان باشنده در بابل را که (نبونئید) ایشان را به رغم خواست خدایان یوغی[٢٠] داده بود (؟) نه در خور ایشان،

٢۶. درماندگی هاشان را چاره کردم و ایشان را از بیگاری برهانیدم.[٢١]

مردوک، خدای بزرگ از کردارهای من شاد شد و

٢٧. (آنگاه) مرا، کورش، پادشاهی که پرستنده ی وی است و کمبوجیه، فرزند ِزاده شده ی من و همگی سپاهیانم را

٢٨. با بزرگواری، افزونی داد و ما به شادمانی، در آشتی تمام، کردارهایمان به چشم او زیبا جلوه کرد و والاترین پایه ی[٢٢] [خدائیش] را ستودیم. به فرمان او (= مردوک) همه ی شاهان بر اورنگ شاهی برنشسته

٢٩. و همگی (شاهان) جهان[٢٣] از زبرین دریا [دریای بالا] (= دریای مدیترانه) تا زیرین دریا [دریای پایین] (= دریای پارس)، (همه ی) باشندگان سرزمین های دور دست، همه ی شاهان آموری،[٢۴] باشندگان در چادرها همه ی آن ها

٣٠. باج و ساو بسیارشان[٢۵] را از بهر من(= کورش)؛ به بابل اندر آوردند و بر دو پای من بوسه دادند.

از … تا (شهر) آشور Aššur و شوش MŬŠ. ERIN = Šusan

٣١. آگاده Agade، سرزمین اشنونا Ešnunna، (شهر) زمین مه – تورنو Mê – Turnu، دیر Dēr تا (پایان) نواحی سرزمین گوتیان و نیز (همه ی) شهرهای مقدس آن سوی دجله که از دیرباز ویرانه گشته بود،[٢۶] (از نو باز ساختم).

٣٢. (و نیز پیکره ی) خدایانی را که در میانه ی آن شهرها (= جای ها) به جای های نخستین بازگردانیدم و (همه ی آن پیکره ها را) تا به جاودان در جای (نخستین شان) بنشاندم (و) همگی آن مردم را (که پراکنده بودند)، فراهم آوردم و آنان را به جایگاه های خویش بازگردانیم.

٣٣. (و نیز پیکره ی) خدایان سومر و اکد را که نبونئید (بی بیم) از خشم سرور خدایان (= مردوک) با بابل اندر آورده بود، به فرمان مردوک، خدای بزرگ به شادی و خوشی

٣۴. در نیایشگاه هایشان بنشاندم -جای هایی که دل آن ها شاد گردد- باشد که خدایانی که من به جای های مقدس (نخستین شان) باز گردانیدم،

٣۵. هر روز در برابر خداوند (= مردوک) و نبو زندگی دیریازی از بهر من بخواهند[٢٧] و هماره در پایمردی من سخن ها گویند، با واژه هایی نیک خواهانه باشد که به مردوک، خدای من، گویند که «به کورش، پادشاهی که (با بیم) تو را پرستنده است و کمبوجیه پسرش،

٣۶. بی گمان باش، بهل تا آن زمان باز سازنده باشند … با روزهایی بی هیچ گسستگی.» همگی مردم بابل پادشاهی را گرامی داشتند و من همه ی (مردم) سرزمین ها را در زیستگاهی آرام بنشانیدم.

٣٧. یک ؟ غاز، دو اردک و ده قمری (فربه) بیش از (رسم ِمعمول ِدادن ِ) غازها، اردک ها و قمریان (معین کردم)

٣٨. بلند و بر آن ها بیفزودم. در استوار گردانیدن ب[نای ] باروی «ایمگور – انلیل Imgur – Enlil» باروی بزرگ شهر بابل کوشیدم[٢٨] و

٣٩.دیوار کناره ای (ساخته از) آجر را بر کنار خندق شهر که (یکی از) شاهان پیشین [ ساخته و (بنایش را) به انجام نرسانیده ] بود،

۴٠. [بدانسان که] بر پیرامون [شهر (به تمامی) برنیامده بود]،[٢٩] آنچه را که هیچ از یک شاهان پیشین (با وجود) افراد به بیگاری گرفته شده ی [ کشورش ] در بابل نساخته بودند،

۴١. [ ..... از قیر ] و آجر از نو بار دیگر بساختم و [ بنایشا]ن[٣٠] [را به انجام رسانیدم.]

۴٢. [دروازه های بزرگ وسیع مر آن ها را بنهادم ....... و درهایی از چوب سدر] با پوششی از مفرغ، با آستانه ها و پاشنه [هایی از مس ریخته شده ...... هر آن جایی که دروازه ها]یشان (یافت می شد)،

۴٣. [ استوار گردانیدم .........نشته ای لوحه ای (در بردارنده ی) نام آشور بانی پال Aššur - bāni - apli شاهی پیش [٣١] از من [ در میان آن (= بنا) بدید]م.

۴۴. ………

۴۵. ……… تا به روز جاودان.

هرچند یافتن دانش همه جانبه و بی نقص درباره شخصیتی مانند کوروش -آن هم پس از گذشت چند هزار سال- بسیار دشوار است؛ اما با خواندن و بررسی منابع، می توان نمایی از اندیشه و کردار این مرد تصور کرد.

با خود اندیشیدم که چه واژگانی برای شرح اندیشه کوروش می توان به کار برد؟! سرانجام پی بردم که نیازی نیست برای این کار خود را برنجانم چرا که چامه سرایان(شاعران) این سرزمین، با زیبا ترین گفتار این اندیشه را شرح داده اند.

اندیشه کورش بزرگ

ادامه در ادامه نوشتار

چنین می نماید که بسیاری از مردمان گیتی کوروش را می ستودند و به وی می بالیدند. او را فرستاده ای از جانب خدای خویش می دانستند چرا که کوروش همه آنها را با هر نژاد و زبانی ارج می نهاد و گویی همه ی مردم را یکسان می پنداشت.

سعدی خوش سخن چه زیبا این اندیشه را شرح داده است:

بنی آدم اعضای یکدیگرند

که در آفرینش ز یک گوهرند

—

بردباری کوروش در برابر آیین های گوناگون هویدا بود. او پرستشگاه ها را از نو بازسازی کرد و همه باور ها را پاس می داشت.

گویی همانند رند خوش مسلک شیراز، اینچنین می اندیشید:

همه کس طالب یارند، چه هشیار و چه مست

همه جا خانه عشق است، چه مسجد، چه کنشت

—

بخشایش کوروش ستودنی است. به نگر(نظر) می آید وی بسیاری از دشمنان خویش – حتا(حتی) آنهایی که نخست خواستار یورش به سرزمینش بودند- را می بخشید و آنها را بزرگ می داشت.

او باور داشت که خداوند بزرگ راهی برای بازگشت آنها به نیکی گذاشته است و به این گفتار زیبا از مولانا باور داشت:

صد بار اگر توبه شکستی باز آی

کین درگه ما درگه نومیدی نیست

—

شاید بتوان گفت کوروش بزرگ پیش از آنکه یک فرمانروای برجسته بوده باشد، یک اندیشمند و خردمند توانا بوده است.

هنگامی که به اندیشه ها، کردار و گفتار بزرگان این سرزمین نگاهی می اندازیم، پی می بریم که آنها آبشخور یکسان فرهنگی دارند. کسانی که با بازه زمانی نزدیک به هزار سال از یکدیگر می زیسته اند، گویی همانند یکدیگر می اندیشیدند. شگفت آور است!!

با سپاس از پردیس اهورا

لشکر ایران آماده جنگ شده و سواران پا بر رکاب اسب ، کورش پادشاه ایران از نزدیکان خداحافظی کرده و قصد راهبری سپاه ایران را داشت یکی از نزدیکان خبر آورد همسر سربازی چهار فرزند بدنیا آورده…

برای دیدن ادامه این ماجرای جالب به ادامه نوشتار بروید

خداحافظی کرده و قصد راهبری سپاه ایران را داشت . یکی از نزدیکان خبر آورد همسر سربازی چهار فرزند بدنیا آورده ، فروانروای ایران خندید و گفت این خبر خوش پیش از حرکت سپاه ایران بسیار روحیه بخش و خوش یوملشکر ایران آماده جنگ شده و سواران پا بر رکاب اسب ، کورش پادشاه ایران از نزدیکان ن است . دستور داد پدر کودکان لباس رزم از تن بدر آورده به خانه اش برود پدر اشک ریزان خواهان همراهی فرمانروای ایران بود .

فرمانروا با خنده به او گفت نگهداری و پرورش آن چهار کودک از جنگ هم سخت تر است . می گویند وقتی سپاه پیروز ایران از جنگ باز گشت کورش تنها سوغاتی را که با خود به همراه آورده بود چهار لباس زیبا برای فرزندان آن سرباز بود . این داستان نشان می دهد کورش پادشاه ایران ، دلی سرشار از مهر در سینه داشت. ارد بزرگ فیلسوف کشورمان می گوید : فرمانروای مردمدار ، مهر خویش را از کسی دریغ نمی کند .

می گویند سالها بعد آن چهار کودک سربازان رشیدی شدند ، آنها نخستین سربازان سپاه ایران بودند که از دیوارهای آتن گذشته و وارد پایتخت یونان شدند . نکته جالب آن است که یکی از آن چهار کودک دختر بود و نامش پارمیس که از نام دختر ارشد کورش بزرگ اقتباس شده بود .

جام برنزی مربوط به هزارهٔ یکم پیش از میلاد یافت‌شده در حسنلو؛ موزه ملی ایران

«حسنلو» نام تپه-کاوشگاهی چنددوره‌ای در آذربایجان در نزدیکی دریاچه‌ی ارومیه است

که هم با مسأله‌ی حضور هندوآریاییان در قلم‌رو Mitanni در پیوند است و هم با نمایش پیگرنگاری احتمالی هندواروپاییان آغازین. این جایگاه با عصر سفال‌های خاکستری ایران غربی، که یک افق سفالی متعلق به ۱۰۰۰ – ۱۵۰۰ پیش از میلاد است، مرتبط می‌باشد.

ادامه در ادامه نوشتار

همراه با پیدایش این افق سفالی، شکاف بزرگی در توالی فرهنگی این منطقه رخ می‌دهد که غالباً به تحرکات هندوآریایی‌ها یا ایرانی‌ها در جنوب دریای مازندران ارتباط داده می‌شود. این جایگاه اشیایی را به دست داده است که بُن‌مایه‌های هنری آن‌ها را می‌توان یا به بن‌مایه‌های متعلق به قبایل ایرانی‌زبان منطقه‌ی استپ ارتباط داد، مانند تصاویر افراد حمل کننده‌ی آینه‌، یا به بن‌مایه‌های اسطوره‌ای یافته شده در دین هندوایرانی.

برجسته‌ترین یافته‌های این جایگاه، جامی زرین است که از معبدی در حسنلو به دست آمده و متعلق به حدود ۱۰۰۰-۱۵۰۰ پ.م. است. در میان صحنه‌های ترسیم شده بر این جام، پهلوانی وجود دارد همراه با اژده‌هایی سه سر، و در صحنه‌ای دیگر، با پرنده‌ای شکاری. گ.ن. کورچُکین این صحنه‌ها را با یشت پنجم اوستا ارتباط داده است که در آن فریدون پهلوان (thraetaona) با اژی دهاک، اژده‌هایی سه سر، مقابله می‌کند و پس از آن به Paaurva یاری می‌کند تا در آسمان به سان پرنده‌ای شکاری پرواز کند.

نشان هلالی‌شکل، آغاز هزاره یکم پیش از میلاد در حسنلو؛ موزه ملی ایرانتپه

بن‌مایه‌ی اژده‌های سه سر در اساطیر هندوآریایی نیز شناخته بوده است (که در آن تریته آپتیه، ویشوروپه‌ی اژده‌ها را می‌کشد)، و هم‌چنین در سنت‌های دیگر هندواروپایی نیز یافته می‌شود. این ظرف، که به طور فاخرانه‌ای تزیین شده، موضوع بررسی‌های بسیار دیگری نیز بوده است که در آن، پیوندهایی را با بن‌مایه‌های روایی و هنری آشوری، آناتولیایی و هوریانی جست‌وجو می‌کردند. اگر بن‌مایه‌های آثار یاد شده‌ی حسنلو در معنایی بسیط هندوایرانی هستند، پس با توجه به موقعیت معین شده‌ی این محل، پذیرفتنی‌تر است که حسنلو به عنوان جایگاه احتمالی هندوآریایی‌های مرتبط با تمدن Mitanni شناخته شود. حسنلو در حدود ۸۰۰ پ.م. و احتمالاً به دست اورارتویی‌ها ویران شد.

«مارلیک» یک گورستان ایرانی متعلق به اواسط هزاره‌ی دوم پیش از میلاد است و در نزدیکی دریای مازندران واقع است. این جایگاه قربانگاه‌هایی مربوط به مراسم تدفین، و ۵۵ گور واقع در حجره‌های سنگ پوش شده، همراه با دامنه‌ای گسترده از پیش‌کش‌های برنزی و زرین، شامل پیکره‌ها، ظروف، جنگ‌افزارها و یراق اسب را به دست داده است. بیش‌تر این اشیاء به عنوان آثار برجسته به دست آمده از بخش غربی خاور نزدیک شناخته می‌شوند.

سنگ لاجورد، هزاره ۱ (پیش از میلاد)، حسنلو، موزه ملی ایرانبه

بانو ورتا فیلسوف بزرگ ایران

بانو ورتا ( ۴۱۴ تا ۳۱۴ پیش از میلاد ) فیلسوف و خردمند بزرگ تاریخ ایران درسال ۴۰۱ هنگامی که ۱۳ سال داشت به شاگردی آرشیت دانا ( نخستین فیلسوفی که در ایران باستان از او یاد شده است) در آمد در آن زمان آرشیت دانا ۷۵ ساله بود .

گفته می شود ورتا استعداد و حافظه بی نظیری داشت همه دانش های زمان خویش را به سرعت آموخت در ۱۵ سالگی تقریبا تمام علوم زمان خویش را می دانست  او عاشق اندیشه های استادش بود و تا پایان عمر ازدواج نکرد وقتی آرشیت دانا در ۱۴۶ سالگی درگذشت او ۸۶ سال سن داشت .

ادامه در ادامه نوشتار

ورتا فیلسوفی بزرگ بود مورخان شرق او را مرجع دانش جهان در زمان زندگی اش می دانستند از همه جای دنیا برای آموختن به سویش می آمدند دانش نامه او (( مادر )) نام دارد .

او را پس از آرشیت دانا از اولین نظریه پردازان دموکراسی می نامند . که در نهایت آن اندیشه ها توسط مهرداد یکم پادشاه اشکانی به شکل ایجاد مجلس مهستان بروز یافت . او در سپیده دم ۴ اکتبر ۳۱۴ پیش از میلاد در سالروز تولد خود در زادگاهش سرخس ، در سن ۱۰۰ سالگی توسط اسپیروپولوس جاسوس یونانی کشته شد .

در این زمان در پارسیان دژ به بررسی شخصیت بهمن جادویه می پردازیم

با استفاده از منابع مختلف ایرانی و تاریخ نگاران عربی

بهمن جادویه

بهمن جادویه یا بهمن جادو یا بهمن جاذویه یا بهمن ذوالحاجب یا بهمن دراز ابرو یا بهمن مردانشاه در دههٔ ۶۳۰ میلادی در اواخر دوران ساسانی و در طی حملهٔ اعراب به ایران فرمانده سپاه ایران در منطقه سواد (عراق) بود. شهرت او بیشتر بخاطر فرماندهی در جنگ پل است. جنگ پل تنها جنگ در رشته جنگ‌های صدر اسلام مابین ایران و اعراب بود که به پیروزی ایرانیان منجر شد.(۱)

ادامه در ادامه نوشتار

پیروزی بهمن جادویه در جنگ پل

خالد بن ولید بین سال‌های ۶۳۲ تا ۶۳۳ میلادی در طی جنگ‌هایی توانست حیره پایتخت لخمی‌ها را تصرف کند. پس از تصرف حیره ابوبکر او را به شام روانه کرد و مثنی بن حارث شیبانی در عراق جایگزین او شد. با عزیمت خالد بیشتر شهرها و آبادی‌هایی که بتاراج عرب رفته بودند و یا تن به پرداخت جزیه و خراج داده بودند، باز از فرمان اعراب سر فرو پیچیدند. رستم فرخزاد که در این زمان کسب قدرت کرده بود، دهقانان سواد را به دفع اعراب واداشت و به هر آبادی کسی را فرستاد تا مردم را بر عرب بشوراند.[۲] در سال ۶۳۴ میلادی بهمن جاذویه توسط رستم فرخزاد از تیسفون به همراه سپاه و فیلان جنگی به سواد اعزام شد؛ از آن سوی ابوعبیدبن مسعود ثقفی نیز در کرانهٔ غربی فرات در جایی به نام مروحه لشکرگاه زد. در آن محل بر روی فرات پلی واقع بود ابوعبید با لشکر خویش از آن پل گذشت و در طی جنگی سخت ابوعبید با حدود چهار هزار نفر از لشکریانش در این جنگ که جنگ پل نامیده می‌شود، کشته شدند و گروه باقی‌مانده فرار کردند.[۳] همچنین مثنی بن حارث شیبانی در این جنگ زخمی شد و چندی بعد در اثر همین زخم فوت کرد. بهمن جادویه می خواست تا فراریان را دنبال کند لیکن خبر رسید که در تیسفون باز اختلاف پدید آمده است از این رو بهمن راه تیسفون را در پیش گرفت. طبق روایاتی پس از این شکست سنگین عمر بن خطاب تا یکسال دیگر نام عراق را نمی‌آورد.[۴]

کشته شدن بهمن در جنگ قادسیه

در سال ۶۳۷ میلادی میلادی در جنگ قادسیه به وقوع پیوست. در روز دوم لشکر امدادی اعراب که از شام رسیده‌بود، وارد میدان شد و نبردهای تن به تن بین پهلوانان دو سپاه صورت گرفت. هنگام مبارزه سه نفر از سرداران ایرانی که بهمن جادویه هم یکی از آنان بود، کشته‌شدند.[۵]

اشتباه و خلط در گزارش‌های مربوط به ذوالحاجب

برخی از مورخان نام او را مردانشاه و لقبش را ذوالحاجب آورده، و گفته‌اند: چون ابروان انبوهش را می‌بست تا بر چشمانش فرو نیفتند، به ذوالحاجب ملقب شد. اما این دلیل چندان قانع‌کننده نیست، زیرا ظاهراً در همان دوره کسان دیگری هم به ذوالحاجب و ذوالحاجبین نام بُردار بوده‌اند. نولدکه نوشته است که احتمالاً علت اینکه به چندین نفر لقب ذوالحاجب تعلق گرفته شاید به سبب مقام و عنوانی بوده‌است که در دستگاه ساسانیان داشته‌اند. نیز در اینکه مردانشاه و ذوالحاجب نام و لقب بهمن بوده است، با تکیه بر روایات مورخان مسلمان می‌توان تردید کرد، زیرا نه تنها طبری هیچ‌گاه او را مردانشاه نخوانده است، بلکه در برخی از گزارش‌ها مردانشاه و ذوالحاجب به مثابۀ دوتن اما معاصر و همراه هم، مطرح شده‌اند. در بعضی از روایت‌ها نیز مردانشاه را ذوالحاجب یا ذوالحاجبین، ولی او را غیر از بهمن جاویه دانسته‌اند. همچنین طبری در روایتی مربوط به جنگ نهاوند آورده است که چون ذوالحاجب کشته شد، بهمن جادویه جای او را گرفت. باید توجه داشت که در گزارش‌های مربوط به فرماندهان و سپاهیانی که لقب ذولحجاب داشته‌اند، خلط دیده می‌شود.[۶]

جنگ میان ایران و آتن

هنگام لشکرکشی داریوش به سرزمین سکاها در اروپا، هیستیایوس، فرمانروای میلتوس، به او یاری رساند. او از پل شناور دانوب که به فرمان داریوش ساخته شده بود، پاسبانی کرد. داریوش پس از بازگشت از سرزمین سکاها به سارد رفت و هیستاسیوس را به حضور خواست تا به او پاداش دهد. او از داریوش خواست سرزمین میرکینوس را به او بدهد تا در آن شهری بسازد. داریوش او را به آرزویش رساند و او ساخت شهر را آغاز کرد.

ادامه در ادامه نوشتار

اندکی بعد، مگابازوس نگرانی خود را از پیشرفت هیستیایوس آشکار کرد. او به داریوش نوشت که اگر هیستیایوس در آن سرزمین پُر درخت و سرشار از نقره، شهری بسازد و مزدوران یونانی را به خدمت بگیرد، ممکن است سر به شورش بگذارد. از این رو، داریوش از هیستیایوس خواست که به عنوان مشاور ارشد همراه او به شوش برود. او مگابازوس را نیز به شوش بُرد و اوتانس به جای او فرمانده سپاه آسیای صغیر شد.

در این هنگام اداره‌ی شهر سارد به آرتافرنه، برادر داریوش و اداره‌ی شهر میلتوس به آریستاگوراس، داماد و پسرعموی هیستیایوس سپرده شد. آریستاگوراس می‌خواست بر جزیره‌ی ناکسوس و دیگر جزیره‌های سیکلاد در دریای اژه دست یابد. از این رو، به نزد آرتافرنه رفت و به او گفت که دست یافتن به این جزیره‌های آباد بسیار آسان است. آرتافرنه با هماهنگی داریوش، سپاهی به فرماندهی مگاپات در اختیار او گذاشت.

لشکرکشی به ناکسوس با پیروزی همراه نبود، زیرا میان آریستاگوراس و مگاپات اختلاف اُفتاد. آریستاگوراس که هزینه‌ی بسیاری برای این لشکرکشی پرداخته بود و از بازخواست آرتافرنه می‌ترسید، تصمیم گرفت شورشی در ایونیا بر پا کند. او به اسپارت رفت و به کلئومِنِس گفت که پارس‌ها ثروت بسیار دارند و در نبرد به اندازه‌ی یونانی‌ها توانمند نیستند. با وجود این سخنان فریبنده، شاه اسپارت از او خواست هرچه زودتر از آن شهر برود.
سپس آریستاگوراس به آتن رفت و در مجمع عمومی آن شهر سخنرانی کرد. او باز هم از سُستی ایرانیان در نبرد و انبوهی دارایی‌های آنان گفت. همچنین گفت که مردم میلتوس، ریشه‌ی آتنی دارند و شایسته نیست که زیر فرمان بیگانگان باشند. سرانجام او توانست با وعده‌های بسیار، مردم آتن را با خود همراه کند. به نظر می‌رسد چنان‌که هردودوت می‌گوید: «فریب دادن جمع آسان‌تر از فریب دادن فرد است.»

دو عامل دیگر نیز در شورش ایونیا نقش داشتند. یکی، فرمانروای پیشین شهر آتن، هیپیاس بود که مردم او را از شهر بیرون کرده بودند و نزد آرتافرنه از آتنی‌ها بدگویی می‌کرد. او به آرتافرنه گفته بود اگر بار دیگر فرمانروای آتن شود، آن شهر را برای همیشه به زیر فرمان پارس‌ها خواهد بُرد. دیگری، هیستیایوس، پدر زن آریستاگوراس، بود که در شوش نزد داریوش به سر می‌بُرد. او با نوشتن نامه‌ای دامادش را به شورش تحریک کرد.
سرانجام آتنی‌ها بیست کشتی جنگی برای کمک به مردم ایونیا فرستادند. مردم اِرِتریا نیز همراهی کردند و پنج کشتی فرستادند. آن‌ها همراه با سپاه میلتوس به فرماندهی برادر آریستاگوراس به شهر سارد، تختگاه لیدیا، یورش بردند. آرتافرنه که در دژ شهر بود، در امان ماند اما برخی از کلبه‌های علفی و بام‌های گالی‌پوش در آتش سوختند. آتش به یکی از پرستشگاه‌های شهر نیز رسید و همین باعث خشم مردم لیدیا شد.

لیدیایی‌ها و پارسیان سارد به ضدحمله دست زدند و یورشگران را از شهر بیرون راندند. آتنی‌ها از پشتیبانی آریستاگوراس دست کشیدند و به شهر خود بازگشتند. با این همه، او به شورش جزیره‌ی قبرس و سرزمین‌های پیرامون آن کمک کرد. این شورش‌ها پس از یک سال به دست سپاه اعزامی داریوش فرونشانده شد. با نزدیک شدن سپاه داریوش به میلتوس، آریستاگوراس گریخت و در یکی از شهرهای تراکیه کشته شد.
پس از فرونشاندن شورش ایونیا، داریوش سپاهی را به فرماندهی داتیس و پسر آرتافرنه به سوی یونان فرستاد. این سپاه شهرهای ناکسوس و اِرِتریا را گشود و سپس به پیشنهاد هیپیاس، فرمانروای پیشین شهر آتن، با کشتی به دشت ماراتون در شمال شرقی آتن نزدیک شد. سپاه آتن و سپاه پارس در برابر هم صف‌آرایی کردند. سپاه پارس قلب سپاه آتن را در هم شکست اما به دلیل مقاومت آتنی‌ها، به درون کشتی‌ها عقب‌نشینی کرد و بازگشت.
هرودوت در یک‌جا می‌گوید که حدود نیمی از فرماندهان آتنی در ماراتون کشته شدند و «چه بسیار فرزندان دیگر آتن و از برجسته‌ترین آنان که در این جنگ کشته شدند». در جای دیگر می‌گوید که فقط ۱۹۲ نفر از آتنی‌ها و حدود ۶۴۰۰ تن از سپاه پارس‌ کشته شدند. به‌راستی چگونه ممکن است از سپاه بیست هزار نفری پارس بیش از یک سوم آن‌ها اما از سپاه ده هزار نفری آتن فقط ۱۹۲ نفر کشته شوند؟!

آریستاگوراس رفتاری شایسته‌ی تحسین نداشت، زیرا پس از آن که همه‌ی سرزمین ایونیا را دچار آشوب کرد و دست به عملیاتی بزرگ زد، همین که رویدادها به میل او پیش نرفت، درصدد فرار برآمد. تاریخ هرودوت، جلد پنجم

 وی در سال ۵۲۷ میلادی امپراتور شده بود.

ژوستینیان در شکست سال ۵۴۰ میلادی از ارتش ایران، انتاکیه را از دست داد و در شکست سال ۵۴۵ مجبور شد که با پراخت ۵ هزار سکه طلا به ایران موافقت با ترک مخاصمه را به دست آورد. قبلا میان وی و ایران در سال ۵۳۲ میلادی یک پیمان صلح به نام «آشتی همیشگی» امضاء شده بود که ژوستینیان آن را نقض کرده بود.

از کارها ی بد ژوستینان، بستن آکادمی آتن بود که ده فرن عمر داشت. مدیر و شش پروفسور این آکادمی به ایران پناهنده شدند و خسروانوشیروان شاه وقت ایران کمک کرد تا در «حران» برای خود مدرسه مشابهی تاسیس کنند که تا عصر اسلامی به کار ادامه می داد.
ژوستینیان که برخی رویدادهای دوران حکومت اورا «پروکوپیوس» مورخ بر نگاشته است در زمان حکومت خود با همه گیری طاعون و نیز یک انقلاب از سوی مردم که به انقلاب «نیکا» شهرت یافته است رو به رو شد. او با پیروان آیین مانوی نیز در قلمرو خود درگیری داشت.